18 Kişinin Öldüğü Feci Kazada Şok Ayrıntı

Fren sistemi uzmanı Makina Yüksek Mühendisi Alpay Lök, kaza yapan aracın fren sisteminde usulsüz tadilat yapıldığını tespit ettiğini, fabrikasyon olmayan 'Westinghouse' adlı bir parçanın bulunduğunu, bu parçanın ise usulsüz fren tadilatı sonrası araca eklendiğini söyledi. Makina Mühendisleri Odası da araçta kaçak fren tadilatı yapıldığı için kazanın gerçekleştiğini açıkladı.

FREN PEDALINI YUMUŞATMAK İÇİN YAPILIYOR

Fren testleri konusunda Türkiye'nin ilk Akredite Test Labratuvarı olan Frenteknik'in sahibi ve MakinaYüksek Mühendisi Alpay Lök, Isparta’da kaza yapan ve yan yatan aracın basına yansımış alttan çekilmiş detaylı fotoğraflarını inceledi. Aracın fabrikasyon üretiminde bulunmayan 'Westinghouse' adlı küçük bir kazanı andıran parçanın bulunduğu tespit eden Lök, bu parçanın fren pedalını yumuşatmak için uygulanan usulsüz yöntem ile araca monte edildiğini açıkladı. Lök “Belli model ve marka araçlarda fren pedalları sert oluyor. Araç sahibi veya sürücüler, daha yumuşak ve konforlu fren pedalı için aracın fabrikasyon fren sistemini bozuyor.

TADİLAT YAPILAN FRENİN GÜCÜ YARIYA DÜŞÜYOR

Makina Mühendisi Lök, yapılan fren tadilatının amacını ve sonuçlarını ise şu şekilde detaylı olarak anlattı: "Aracın fren sistemine fabrikasyon üretiminde bulunmayan ve halk arasında Westinghouse diye bir parça yerleştirilmiş. Bu parça, fotoğrafta açıkça görülüyor. Bu parçayı yerleştirmenin amacı, aracın sert olan fren pedalını yumuşatarak daha konforlu hale getirmek. Bu değişiklik frenlerin izafi olarak güçlendiği hissini veriyor. Bu şekilde aşırı yolcu alan aracın tutmayan freni tuttu sanılıyor. Fren sistemindeki hidrolik basınç sistemin taşıyabileceği değerin üstüne çıkartılıyor. Bu işlem sonunda hidrolik donanımın yağ kaçırması yani patlaması kaçınılmaz oluyor. Bunun için usulsüz olarak aracın fren sistemi değiştiriliyor. Aracın fabrikasyon fren sistemi vakum destekli çift devre hidroliktir. Fren sisteminde yapılan tadilat sonrası araç hava destekli tek devre hidrolik sisteme indirgeniyor. Tek devreli fren sistemi ise mevzuata uygun değildir. Bu yöntem, şoföre daha konforlu bir fren pedalı sağlıyor ancak aracın frenlerinde doping etkisi yapıyor. Basınç iki katına yükselirken frenlerin gücü yarıya düşüyor. Bu da 'fren patlaması' diye adlandırılan olayla sonuçlanıyor."

Lök, yapılan bu işleme “Kalp krizi garantili doping’ benzetmesi yapıyor.

MUAYENEDEN GEÇMİYOR

1971 yılında çıkan Ab fren yönetmeliği gereği bütün araçlar iki devreli ana fren sistemi ile üretiliyor. Sistem, fren devrelerinden biri arızalandığında uyarı lambasıyla sürücüyü ikaz ediyor. Acil durumlarda kurtarıcı görevi üstlenen ikinci fren devresi, aracın güvenli bir şekilde durmasını sağlıyor. Ancak, usulsüz tadil edilen frenlerde iki devreli sistem tek devreye indirilerek faciaya davetiye çıkarılıyor.

SÖK – TAK YÖNTEMİYLE MUAYENEDEN GEÇİYOR

Vakumlu fren sistemi ile üretilen kamyon, kamyonet, otobüs, minibüs ve midibüslerde, fren pedalının sertliğinden rahatsız olan sürücülerin yaptırdığı usulsüz tadilat, TÜRVTURK muayene istasyonlarında ortaya çıkıyor. Araç, fabrika üretimi fren sistemi tahrip edildiği için muayeneden geçemiyor. Alpay Lök, fren tadilatı yapılan araçların muayeneden geçemediğini aktararak “Bu araç sahipleri, araçlarını muayeneden geçirebilmek için tak-sök yöntemini kullanıyor. Muayene öncesinde 400-500 liraya aracın orijinal parçalarını taktırıp muayene sonrası tekrar çıkarıp aracını usulsüz fren sistemine çeviriyor.” ifadelerini kullandı.

BU İŞLEMİ YAPAN ‘FRENCİ’ BAŞ SORUMLUDUR

Araçların fabrikasyon fren sistemini bozarak usulsüz fren tadilatı yapanların, bu kazaların baş sorumlusu olduğunu vurgulayan Lök şunları söyledi: “Kazanın tetikleyicisi onaysız ve tehlikeli fren tadilatıdır. Bu kazaların baş sorumluları ise tehlikeli fren tadilatını yapan ve muhtemelen Araç Muayenesi öncesi aracın muayeneden geçebilmesi için orijinal sistemi kiralayan ve muayene sonrası tadilatlı sistemi geri takan "frenci görünümlü" ve "hırsızla işbirliği yapan çilingir" durumundaki sözde tamircilerdir. Bu yüzden kimin ‘frencilik’ yapıp yapamayacağı mevzuatla düzenlenmelidir. Diğer sorumlusu ise aşırı yük taşıyabilmek için aracının fren sistemini tadil ettiren araç sahibidir.”

MAKİNA MÜHENDİSLERİ ODASI: ISPARTA’DAKİ KAZAYA KAÇAK FREN TADİLATI NEDEN OLMUŞTUR

Makina Mühendisleri Odası da Isparta’da 18 kişinin ölümüne neden olan midibüs kazasına ilişkin bir açıklama yaptı. Fren uzmanı Alpay Lök’ün tespitiyle örtüşen açıklamada, kazanın kaçak fren tadilatının neden olduğuna dikkat çekildi. Yapılan açıklamada Isparta’da yaşanan kazaya ilişkin şu bilgilere yer verildi: “Trafiğe çıkması doğru olmayan bir aracın yanlış kullanım-kapasite fazlası insan/yük taşıması ile standartlara uygun olmayan vakum takviyeli çift devre hidrolik sistemi yerine hava takviyeli tek devre hidrolik fren sisteminin takılması, bu felakete neden olmuştur. Araç üzerindeki onaysız dolayısıyla kaçak fren tadilatı; aşırı yüksek basınçta (180 bar) çalışacak şekilde tadil edilen tek devre hidrolik fren sisteminde hidrolik kaçağı (patlaması) olması kaçınılmazdır. Hidrolik kaçağı oluştuğunda aracı durduracak yedek bir sistem bulunmamakta ve el freni de yetersiz kalmaktadır.”